روغن گیربکس نوعی مایع است که به عنوان روان کننده برای بخش های متحرک درون گیربکس عمل می کند. این روغن در گیربکسهای اتوماتیک به عنوان سرد کننده و مایع انتقال قدرت نیز استفاده می شود.
روغنی که در دنده های دستی مورد استفاده قرار می گیرد، روغن دنده یا واسکازین گفته می شود.
از تفاوت های این دو می توان به غلظت و گرانروی روغن اشاره کرد. این تفاوت ناشی از تفاوت در کار این دو مدل از گیربکس است. می توان از روغن گیربکس اتوماتیک در دنده های دستی استفاده کرد ولی عکس این موضوع امکان پذیر نیست.
نقش و وظایف آن
این روغن بیشتر در گیربکس و دیفرانسیل خودرو استفاده می شود. از موادی تشکیل شده که بتواند به خوبی از دنده ها محافظت کند. ترکیبات آن نسبت به روغن دیفرانسیل متفاوت است. مهم ترین موضوع در کیفیت ان سازگاری آن با فلزات جعبه دنده و گرانروی آن است. به همین دلیل گرانروی آن از گرانروی روغن موتور بیشتر است.
دسته بندی آن براساس شناسه API می باشد. روغن هایی که گرانروی و سازگاری خوبی دارند، دارای رتبه بندی خوبی در این لیست هستند.
استفاده بیش از حد از آن در دمای بالا و ورود ذرات گرد و غبار به آن باعث کاهش کیفیت آن می شود. به همین دلیل باید آن را در دوره های منظم مورد بازدید قرار داد .
در صورت تعویض نکردن آن و یا به تاخیر اندختن تعویض آن، صدمات جدی به گیربکس وارد می شود. زیرا این روغن برای روان کاری دنده ها و قطعات درون گیربکس استفاده می شود. روغنی که خاصیت خود را از دست داده، نمی تواند به خوبی این کار را انجام بدهد. به همین دلیل روغن سوخته صدمات زیادی به گیربکس می زند.
این روغن همانند سایر روغن ها باید تعویض شود. روان کار کردن گیربکس به خاطر تعویض به موقع روغن آن است. زمان دقیق تعویض آن به میزان کیلومتر کارکرد خودرو و همین طور به کیفیت روغن بستگی دارد.
در خودروهای دنده اتوماتیک، روغن نقش بسزایی در انتقال نیرو دارد. در آنها با استفاده از فشار روغن و تنظیم آن، نیرو از موتور به چرخ ها انتقال می یابد. تغییر دنده در این گیربکس ها بوسیله تغییر مسیر جریان روغن صورت می گیرد. برای آن از شیرهای الکترونیکی برای این کار استفاده می گردد.
زمان تعویض آن به نشانه ها و خاصیت روغن بستگی دارد. وقتی روغن دنده مایل به قهوه ای باشد، زمان تعویض آن فرا رسیده است. واسکازین در حالت اولیه خود قرمز رنگ است. بعد از گذشت مدتی رنگ آن به قهوه ای تغییر می کند.
روغنی که استفاده شده بو و غلظت خاصی دارد که نسبت به روغن تازه متفاوت است. هنگامی که زمان تعویض واسکازین فرا رسید، بوی آن تغییر می کند و بویی شبیه روغن سوخته می دهد.